Οικογενειακές Υποθέσεις, ΥΑΣ και ο κίνδυνος απαξίωσης της Διαμεσολάβησης
Η υπόθεση που αφορά σε θέμα οικογενειακού δικαίου που δεν έχει να κάνει για παράδειγμα με την λύση του γάμου ή την αναγνώριση πατρότητας , αλλά με την επιμέλεια, την διατροφή, την περιουσία κλπ, είναι από αυτές που από 15.01.2019 με τον νόμο 4640/2019, έχουν υπαχθεί στην διαδικασία της Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας Διαμεσολάβησης (ΥΑΣ), δηλαδή στην ευκαιρία που δίνει ο Έλληνας νομοθέτης (και σε εναρμόνιση με το άρθρο 2 παρ 1 της Οδηγίας της ΕΕ 2008/52/ΕΚ) στον ενδιαφερόμενο, να γνωρίσει την διαδικασία της διαμεσολάβησης.
Επί του πρακτέου η ΥΑΣ , δεν είναι διαμεσολάβηση, αλλά μια ενημερωτική συνάντηση μεταξύ του διαμεσολαβητή και των μερών που έχουν την διαφορά , τα οποία προσέρχονται με τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους, ενημερώνονται από τον διαμεσολαβητή για τις βασικές αρχές της διαδικασίας της διαμεσολάβησης, τα οφέλη που αυτή έχει, τους κανόνες που την διέπουν, τα δικαιώματα και υποχρεώσεις τους και τον ρόλο που εκείνος έχει. Μετά την ενημέρωση, τα μέρη, οι ενδιαφερόμενοι, διαβουλεύονται με τους πληρεξούσιους τους και αποφασίζουν αν θα προσφύγουν στην διαδικασία της διαμεσολάβησης για να επιλύσουν την διαφορά τους, ή θα απορρίψουν αυτή και θα προχωρήσουν στην αντιδικία, ή σε οποιαδήποτε άλλη μέθοδο έχουν κρίνει ότι είναι καταλληλότερη (πχ απευθείας διαπραγμάτευση).
Επομένως έχουμε τόσες ΥΑΣ όσες και οι αγωγές επιμέλειας, διατροφής κλπ , άρα έναν μεγάλο αριθμό να έχει υλοποιηθεί από 15/1/20 και μεγαλύτερο να μένει να υλοποιηθεί στο εγγύς μέλλον. Πόσες όμως από αυτές προχωρούν σε διαμεσολάβηση; Και αν προχωρούν, πόσες από αυτές είναι ώριμες για διαμεσολάβηση; Και είναι τα στατιστικά που προκύπτουν κατάλληλα για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων;
Τα οικογενειακά θέματα έχουν μια μοναδικότητα καθότι τον πρώτο λόγο έχει το συναίσθημα. Στα οικογενειακά θέματα, πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν τα παιδιά, όπου αυτά υπάρχουν, και η διαφύλαξη των συμφερόντων τους. Στα οικογενειακά θέματα, ενδέχεται να έχουν λόγο και τρίτα, πέραν του ζευγαριού, άτομα, όπως οι παππούδες και οι γιαγιάδες.
Για το λόγο αυτό και πριν ακόμη από την ΥΑΣ ή και με αφορμή αυτή, ο διαμεσολαβητής θα πρέπει να έχει δουλέψει με το ζευγάρι και τους δικηγόρους του ώστε να διερευνήσει και να δώσει απαντήσεις στα κάτωθι θέματα :
· Υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα της διαφοράς και των θεμάτων που αυτή αφορά;
· Είναι σε θέση το κάθε μέρος να σκεφτεί και να προτείνει συγκεκριμένες προτάσεις για το θέμα που το απασχολεί;
· Μπορούν τα μέρη να διαχωρίσουν τα θέματα που έχουν να κάνουν με το γάμο και την μεταξύ τους σχέση από αυτά που έχουν να κάνουν με τον ρόλο τους ως γονείς
· Είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους;
· Μπορούν να επικοινωνήσουν και αν ναι, ποιο είναι το επίπεδο της μεταξύ τους επικοινωνίας
· Μπορούν να προβούν σε διαχωρισμό των δικών τους συμφερόντων από αυτών των παιδιών;
· Είναι σε θέση να διαπραγματευτούν από την αρχή μέχρι το τέλος τα θέματα που τους ενδιαφέρουν;
· Μπορούν να ιεραρχήσουν τα θέματα που τους απασχολούν και να προχωρούν σταδιακά στην επίλυση τους;
· Είναι σε θέση να αφήσουν το παρελθόν εκεί που ανήκει και να επικεντρωθούν στο παρόν ώστε να χτίσουν για ένα καλύτερο μέλλον;
· Λαμβανομένου υπόψη ότι στα ζευγάρια που υπάρχουν παιδιά, δεν χωρίζει ο ένας από τον άλλο, αλλά ο ένας τον άλλο, είναι σε θέση να σκεφτούν τι μέλλον επιθυμούν να έχει η οικογένεια τους;
Αν η πλάστιγγα των απαντήσεων, κλίνει περισσότερο προς το «ναι» , τότε υπάρχει εύφορο έδαφος όχι μόνο για την συνειδητή επιλογή ή όχι της διαμεσολάβησης, αλλά και κατάλληλο κλίμα για την διεξαγωγή της. Αν η απάντηση είναι όχι, τότε η διαμεσολάβηση είναι καταδικασμένη πριν καν ξεκινήσει η ΥΑΣ. Διότι πως να αποφασίσει κάποιος αν επιθυμεί να επιλύσει την διαφορά του με διαμεσολάβηση όταν του λείπουν βασικές ικανότητες επικοινωνίας; Όταν δεν γνωρίζει για ποια ανάγκη του «παλεύει»; Όταν το παρελθόν δεν τον αφήνει να βιώσει το παρόν;
Κάπως έτσι λοιπόν προκύπτει ο κίνδυνος να παρεξηγηθεί η διαδικασία της διαμεσολάβησης και να διαμορφωθεί μια στρεβλή εικόνα γι αυτή. Πως όμως μπορεί η διαδικασία της οικογενειακής διαμεσολάβησης να θωρακιστεί έναντι της ακαταλληλότητας των υποψήφιων συμμετεχόντων σ αυτή;
Πολύ απλά με την από πλευράς του ειδικά εκπαιδευμένου σε οικογενειακά θέματα διαμεσολαβητή, διάγνωση των ανωτέρω θεμάτων, μέσω συνάντησης που θα έχει με το κάθε μέρος, πριν καν ακόμη προχωρήσει στο στάδιο της ΥΑΣ. Αν στο στάδιο αυτό, της προμεσολάβησης, ο διαμεσολαβητής αντιληφθεί ότι οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι «όχι», τότε θα μπορεί να προτείνει στα μέρη της διαφοράς, στο ζευγάρι , τρόπους βελτίωσης των δεξιοτήτων που τους λείπουν, ή δεν έχουν ακόμη ανεπτυγμένες σε μεγάλο βαθμό, ώστε να είναι περισσότερα έτοιμα και ώριμα για την ΥΑΣ και την διαδικασία της διαμεσολάβησης. Αν οι απαντήσεις είναι ναι , τότε προχωρά κανονικά σε ΥΑΣ, ενημερώνοντας για τον χάρτη της διαδρομής που θα ακολουθηθεί μέχρι την επίλυση της υπόθεσης ή την μερική επίλυση της και την πολιτισμένη συμφωνία, περί διαφωνίας.
Τώρα που είναι ακόμη αρχή και έχουμε την πρώτη εικόνα των πρώτων αντιδράσεων των μερών και των πληρεξούσιών τους , απέναντι στην ΥΑΣ και στην διαδικασία της διαμεσολάβησης, τώρα θα πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος απαξίωσης και στρέβλωσής του νοήματος και της ουσίας του θεσμού για τις οικογενειακές διαφορές.
Π.Κοκκινίδης
Δικηγόρος – Διαπραγματευτής – Διαμεσολαβητής
Κιν 6974380953