Αιτίες Σύγκρουσης και Τρόποι Αντιμετώπισης τους
«όταν άκουσε τα δύο αδέρφια να μαλώνουν, σκέφτηκε : άντε πάλι τα ίδια!!. Κάθε μικρό θέμα μπορούσε να ενεργοποιήσει το ηφαίστειο και αυτό ΜΠΑΜ!!! να εκραγεί. Έπειτα περνούσαν αρκετές μέρες με μια περίεργη ησυχία στο περιβάλλον του σπιτιού , ώσπου μια μέρα, έτσι ξαφνικά τα δύο αδέρφια είχαν την καλύτερη δυνατή συμπεριφορά , ήταν ευγενικά μεταξύ τους , βοηθούσαν ο ένας τον άλλο , άκουγαν ο ένας τον άλλο, μέχρι την επόμενη φορά, η οποία δεν αργούσε να έρθει….και ο κύκλος της σύγκρουσης άρχιζε ξανά…..».
Το ανωτέρω αποτελεί ένα απόσπασμα μιας μεγαλύτερης ιστορίας που περιγράφει μια συγκεκριμένη οικογενειακή επιχείρηση και τις συγκρούσεις που αντιμετώπιζει. Αν αντί για τα δύο αδέρφια βάλουμε τους δύο συζύγους, ή τον ένα γονέα και το παιδί, ή διαφορετικού βαθμού συγγενείς τόσο εξ αίματος όσο και εξ αγχιστείας, τότε είναι σίγουρο ότι ανάμεσα στις λέξεις θα βρούμε είτε τον εαυτό μας είτε μια παρόμοια ιστορία που μας διηγήθηκε κάποτε κάποιος, που ήθελε να πει τον πόνο του. Γιατί όμως τα δύο αδέρφια, τα μέλη μιας οικογένειας, συγκρούονται; Τι υπάρχει πίσω από την σύγκρουση; Τι είναι αυτό που δεν έχει ειπωθεί; Πως μπορεί να σπάσει ο φαύλος κύκλος της σύγκρουσης;
Αιτίες της Σύγκρουσης
Οι αφορμές και τα περιστατικά που πυροδοτούν τις συγκρούσεις σε μια οικογενειακή επιχείρηση είναι πολλά και ποικίλουν ανάλογα με τους πρωταγωνιστές (μέλη της οικογένειας, μέλη της οικογένειας και τρίτοι που δουλεύουν στην επιχείρηση, εξωτερικοί συνεργάτες, κράτος, φορείς, υπηρεσίες κλπ) και την θεματολογία (σχέσεις, αντικείμενο εργασίας, σχέσεις εκτός εργασίας, συνδιαλλαγή με το δημόσιο, διαζύγιο, διάσταση πτώχευση κλπ). Εδώ θα αναφερθώ στις τρεις κατά την άποψη μου μεγαλύτερες κατηγορίες πυροδότησης σημαντικών συγκρούσεων, επιλέγοντας συνειδητά να αφήσω απ έξω το διαζύγιο και την πτώχευση, θέματα από μόνα τους μεγάλα και πολύπλοκα, που χρήζουν ιδιαίτερης αναφοράς. Οι τρεις μεγάλες κατηγορίες είναι :
Διαδοχή :Ποιος, που, πότε, πως; Τέσσερις ερωτήσεις που ανάλογα με το χρόνο και το τόπο που θα τεθούν, συζητηθούν, απαντηθούν θα εξαρτηθεί η πυροδότηση κάποιας σύγκρουσης.
Στρατηγική : Για ποιον λόγο δημιουργήθηκε η επιχείρηση; Ποιο είναι το όραμα του ιδιοκτήτη; Πως και που θα ήθελε να είναι αυτός και η επιχείρηση του μετά από δέκα έτη. Πως θα το πετύχει αυτό; Υπάρχει κάποιο σχέδιο ; Ποιοι μικρότεροι στόχοι θα πρέπει να επιτευχθούν ώστε να φτάσουμε στον ένα και μεγάλο; Όλα αυτά υπάρχουν σαν σκέψεις στο μυαλό του ιδιοκτήτη; Και αν ναι τις έχει επικοινωνήσει στους συνεργάτες τους και μέλη της οικογένειας, ώστε όλοι να είναι συντονισμένοι προς την ίδια κατεύθυνση;
Κακή Επικοινωνία : Η έλλειψη ξεκάθαρων κανόνων λειτουργίας και συμπεριφοράς σχετικά με οικογενειακά και επιχειρηματικά θέματα, συνοδευόμενη από την έλλειψη εργαλείων έκφρασης και αποσυμπίεσης, δίνουν χώρο στην κακή επικοινωνία, στην δημιουργία στρατοπέδων, την επιστράτευση πιστών στρατιωτών (διαχωρισμός οικογένειας και δίλημμα σε τρίτους στην επιχείρηση , που δεν έχουν κανένα δεσμό με την οικογένεια) και σε πολέμους χαρακωμάτων, μεγάλης διάρκειας με τελικό χαμένο την ίδια την επιχείρηση (στο έδαφος της οποίας διεξάγονται) και θύματα τα μέλη της οικογένειας (υπό την στενή ή την ευρεία έννοια) και παράπλευρες απώλειες τους τρίτους και άσχετους με την οικογένεια εργαζομένους.
Η Αντιμετώπιση της Σύγκρουσης
Εφόσον λοιπόν είδαμε τις κυριότερες αφορμές εκδήλωσης σύγκρουσης και το θέμα αφορά σύγκρουση, καλό είναι να δούμε σε δύο γραμμές τι σημαίνει σύγκρουση : Σύγκρουση είναι αυτό που συμβαίνει όταν ένας ή περισσότεροι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις, θέλουν, επιθυμούν διαφορετικά πράγματα. Όταν οι ανάγκες, ιδιαίτερα οι βασικότερες ανάγκες όπως αναγνώριση, σεβασμός, διασκέδαση, ελευθερία, ανήκειν, ασφάλεια, δεν ικανοποιούνται.
Η σύγκρουση είναι ένα ουδέτερο γεγονός και το θετικό ή αρνητικό φορτίο, το δίνουμε εμείς, ανάλογα με τον τρόπο που θα την διαχειριστούμε. Αν την αγνοήσουμε, την αποφύγουμε, την κρύψουμε κάτω από το χαλί, την υποδεχτούμε χωρίς να είμαστε προετοιμασμένοι, τότε η ενέργεια της σύγκρουσης θα φορτιστεί αρνητικά με αποτέλεσμα να προκύψει κίνδυνος. Αν όμως από την άλλη πλευρά την υποδεχτούμε ως κάτι αναγκαίο, ως σημάδι ζωής, ως ευκαιρία για προβληματισμό και γνώση, τότε η σύγκρουση αποτελεί ευκαιρία. Εν κατακλείδι, η αρνητική ή θετική ενέργεια της σύγκρουσης, εξαρτάται από το πως θα την διαχειριστούμε.
Προκειμένου κανείς να αντιμετωπίσει την σύγκρουση μόνος του (και εδώ δεν εννοούμε να ενδώσει, να παλέψει) αλλά να επικοινωνήσει για να προσπαθήσει να την διαχειριστεί, θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά τα παρακάτω : 1) είναι ψύχραιμος; 2) έχει τον έλεγχο; 3) μπαίνει στην θέση του άλλου; 4) αναγνωρίζει το δικό του μερίδιο ευθύνης; Μόνο τότε θα μπορέσει να ακούσει, να ακουστεί, να πει την δική του αλήθεια, να δεχτεί την αλήθεια του άλλου, ώστε να δημιουργηθεί κοινό έδαφος, στο οποίο θα φυτέψει τον σπόρο της επίλυσης, προκειμένου να ευδοκιμήσει και να προκύψει το δέντρο με τις διαφορετικές λύσεις.
Αν όμως η συναισθηματική φόρτιση είναι μεγάλη ή αισθάνεται ότι η σύγκρουση τον ξεπερνά, τότε θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ειδικά εκπαιδευμένο γι αυτό τρίτο. Ο τρίτος δεν θα επιλύσει το πρόβλημα αλλά θα το κάνει συγκεκριμένο, θα του δώσει περιεχόμενο και θα δημιουργήσει την επιλυτική διαδικασία Έτσι το θέμα που απασχολεί θα συζητηθεί σε συγκεκριμένο πλαίσιο, με σκοπό οι δύο πλευρές που έχουν την διαφορά, να βοηθηθούν στην επικοινωνία ώστε να υπάρξει αμοιβαία κατανόηση και πρόκριση λύσης.
Τι γίνεται όμως όταν το άλλο μέρος είναι το κράτος είτε άμεσα , είτε έμμεσα μέσω φορέων και υπηρεσιών του;
Σε αυτή την περίπτωση, εκτίμηση μου αποτελεί ότι ή παρουσία ενός τρίτου είναι παραπάνω από απαραίτητη. Και όχι ενός απλού τρίτου αλλά ενός που έχει την τεχνογνωσία να κατευθύνει τον ιδιοκτήτη της οικογενειακής επιχείρησης κατάλληλα και συναλλαχθεί με το δημόσιο. Η παρουσία τρίτου με ειδικές γνώσεις, έρχεται να καλύψει το κενό που έχει ο ιδιοκτήτης αναφορικά με νόμους, φορολογία, προγράμματα, διαδικασίες και που ο καθημερινός αγώνας ενασχόλησης με την επιχείρηση, δεν του επιτρέπει να συμπληρώσει.
Το ρόλο αυτό θα μπορούσε να τον διαδραματίσει κάθε δικηγόρος, που έχει δεξιότητες διαμεσολαβητή, διαπραγματευτή , οι οποίες, σε συνδυασμό με την επιστημονική γνώση και την γνώση του συστήματος, αποτελούν εχέγγυο για την προσφορά αποτελεσματικών υπηρεσιών στην οικογενειακή επιχείρηση και την εκπροσώπηση και υπεράσπιση των συμφερόντων της έναντι οποιουδήποτε τρίτου (δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες, ασφαλιστικά ταμεία, προμηθευτές, επαγγελματικές ενώσεις, καταναλωτές, ανεξάρτητες αρχές κλπ)
Πολυχρόνης Κοκκινίδης
8758768520