Όταν ένα ζευγάρι βρίσκεται σε διάσταση, γεννάται θέμα με την οικογενειακή στέγη και την χρήση αυτής, θέμα που δυσκολεύει περισσότερο όταν υπάρχουν ανήλικα τέκνα. Παρακάτω θα παρουσιάσουμε εν συντομία τι βασικές παραμέτρους του θέματος.
Με τον όρο οικογενειακή στέγη εννοούμε το ακίνητο που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των συζύγων ανεξάρτητα από το αν ανήκει στον ένα ή και τους δύο συζύγους ή σε τρίτο
Ως κύρια διαμονή νοείται ο πραγματικός χώρος στον οποίο οι σύζυγοι αναπτύσσουν την κοινή συζυγική τους δραστηριότητα ανεξάρτητα απ’ την έννομη σχέση που τους συνδέει με το ακίνητο και διαρκεί από τη σύναψη του γάμου μέχρι και τη λύση του.
Σύμφωνα με το αρθ 1386 ΑΚ « γάμος παράγει για τους συζύγους αμοιβαία υποχρέωση για συμβίωση, εφόσον η σχετική αξίωση δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος.»
Στην περίπτωση της διάστασης υποχωρεί η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 1386 Α.Κ. υποχρέωση για συμβίωση και το θέμα ρυθμίζεται είτε συναινετικά/ εξωδικαστικά με διαπραγμάτευση ή και διαμεσολάβηση, είτε δικαστικά, όπου ο δικαστής , μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου, «εφόσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των τέκνων, δύναται να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολόκληρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των ίδιων (οικογενειακή στέγη), ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του. Η απόφαση του δικαστηρίου υπόκειται σε αναθεώρηση, όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις.» αρθρ 1393ΑΚ.
Όπως προκύπτει από την 1393ΑΚ, βασικό κριτήριο για την ρύθμιση της οικογενειακής στέγης είναι η ρήτρα της επιείκειας , η οποία είναι σε ευθεία συνάρτηση με δύο αόριστες νομικές έννοιες, αυτής των «ειδικών συνθηκών» και αυτής του «συμφέροντος των τέκνων».
Αναφορικά με τις ειδικές συνθήκες, δεν βρίσκουμε πουθενά στον νόμο πως αυτές προσδιορίζονται και είναι θέμα του Δικαστηρίου με βάση τους όρους ζωής του εν διαστάσει ζευγαριού , έως και την χρονική στιγμή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης. Στην έννοια των ειδικών συνθηκών εντάσσονται η σωματική και ψυχική υγεία, οι συνθήκες εργασίας, η οικονομική κατάσταση. Δεν απασχολεί αν η συμβίωση διακόπηκε με ευθύνη ενός εκ των δύο του ζευγαριού . Όσον αφορά δε στο συμφέρον των ανήλικων τέκνων, μέλημα αποτελεί η μη διατάραξη της ήδη επιβαρυμένης από την διάσταση, ψυχικής υγείας τους, η οποία δύναται να επιδεινωθεί και από την τυχόν απομάκρυνση τους από το χώρο στον οποίο μεγάλωσαν και είναι συναισθηματικά δεμένα, από την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος και γειτονιάς, που μπορεί να επιφέρει η μετοίκιση τους από την οικογενειακή στέγη.
Η ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης, δεν έχει μονιμότητα , αφού διαρκεί όσο διαρκεί η διάσταση, δηλαδή από την χρονική στιγμή εκείνη κατά την οποία επήλθε η διάσταση, μέχρι και την αμετάκλητη λύση του γάμου. Υπάρχει όμως η δυνατότητα, η σχετική απόφαση που ρυθμίζει την οικογενειακή στέγη να μεταρρυθμιστεί σε περίπτωση μεταβολής των περιστάσεων με βάση τις οποίες αποφάσισε το δικαστήριο . Αν δεν ζητηθεί η μεταρρύθμιση της , παύει να ισχύει αυτοδικαίως μετά την αμετάκλητη λύση ή ακύρωση του γάμου , οπότε οι σχέσεις των συζύγων αναφορικά με την κυριότητα τη νομή και την χρήση του ακινήτου που χρησίμευε ως οικογενειακή στέγη, διέπονται από τις γενικές διατάξεις του εμπραγμάτου και του ενοχικού δικαίου.
Ζήτημα γεννάται με τον χαρακτήρα που έχει η παραχώρηση της οικογενειακής στέγης στον σύζυγο ο οποίος δεν έχει εμπράγματα δικαιώματα επ αυτής. Έτσι και σύμφωνα με την νομολογία, υπάρχει η άποψη ότι ο σύζυγος που παίρνει τη χρήση της οικογενειακής στέγης είναι υποχρεωμένος , να καταβάλλει αντάλλαγμα (μίσθωμα ανάλογο με την μισθωτική αξία του ακινήτου) στον άλλο σύζυγο που έχει και την κυριότητα του ακινήτου που αποτελεί την οικογενειακή στέγη, μίσθωμα το οποίο θα συμψηφίζεται με την υποχρέωση διατροφής που μπορεί να έχει ο σύζυγος, κύριος της οικογενειακής στέγης. Κατά άλλη άποψη και πάντα σύμφωνα με την νομολογία, η παραχώρηση της οικογενειακής στέγης αποτελεί περιορισμένης έκτασης σε είδος διατροφή εκ του νόμου, η οποία θα πρέπει να υπολογίζεται στη συνολική διατροφή , τη οποία οφείλει ο υπόχρεος και κύριος της παραχωρούμενης συζυγικής στέγης.
Η παράθεση αόριστων εννοιών (ειδικές συνθήκες) φωτογραφίζει ως επικρατέστερη την δεύτερη άποψη, καθότι τα κριτήρια παραχώρησης της συζυγικής στέγης είναι κοινωνικά και εστιάζονται στις ιδιαίτερες συνθήκες της οικογενειακής ζωής και όχι στις έννομες σχέσεις των προσώπων με τα πράγματα. Αν ο νομοθέτης ήθελε να προστατέψει την έννομη σχέση με τα πράγματα, τότε θα προέβλεπε ποιο σταθερά κριτήρια για την ρύθμιση της οικογενειακής στέγης.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με mail : kokkinidis@skplaw.gr, stratigopoulos@skplaw.gr ή τηλεφωνικά στα 8758768540, 8758768520
