Πολλά έχουν γραφτεί και πολλά ακόμη μένουν να γραφούν για την βιωσιμότητα, ένα τόσο σοβαρό θέμα, που κάθε άλλο παρά σύγχρονη τάση ή μόδα είναι, όπως θέλουν μερικοί να το παρουσιάσουν. Ήδη αρκετές εταιρείες και οργανισμοί , που έχουν λάβει σοβαρά υπόψη το ρόλο που διαδραματίζουν στην κοινωνία και την αγορά, έχουν εντάξει την βιωσιμότητα στην κουλτούρα τους. Τι είναι όμως βιωσιμότητα; Ανάλογα με την οπτική γωνία που επιλέγει κανείς να βλέπει τα πράγματα, μπορεί να επιλέξει και έναν από τους κάτωθι ορισμούς-προσεγγίσεις:
Είναι η ανταπόκριση στις ανάγκες του σήμερα χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ανταποκριθούν στις δικές τους ανάγκες (Έκθεση Brundtland για την Παγκόσμια Επιτροπή Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης). Είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου, ενώ ζει στο πλαίσιο της φέρουσας ικανότητας των υποστηρικτικών οικοσυστημάτων της Γης. Είναι μια διαδικασία αλλαγής κατά την οποία η αξιοποίηση των πόρων, η κατεύθυνση των επενδύσεων, ο προσανατολισμός των τεχνολογικών εξελίξεων και οι θεσμικές αλλαγές είναι όλα σε αρμονία και ενισχύουν τόσο την υφιστάμενη όσο και την μελλοντική ικανότητα ανταπόκρισης στις ανάγκες και τις προσδοκίες του ανθρώπου. Είναι η προσπάθεια να συγχωνευθεί η οικολογία και η οικονομία σε ένα σύστημα. Είναι η επιλογή να ζεις την ζωή σου σεβόμενος την φύση και σε αρμονία με αυτή. Είναι η ανανέωση των πόρων σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο από το ρυθμό κατανάλωσης τους. Είναι η δημιουργία ενός κόσμου όπου ο καθένας μπορεί να έχει μία ικανοποιητική ζωή, απολαμβάνοντας επίπεδο ευημερίας εντός των ορίων που μπορεί να του προσφέρει η φύση.
Επιχειρώντας ομαδοποίηση – κατηγοριοποίηση των άνω πληροφοριών, προκύπτουν 3 μεγάλες κατηγορίες , η κοινωνική, η περιβαλλοντική και η οικονομική βιωσιμότηταQ
Κοινωνική βιωσιμότητα: είναι η ικανότητα ενός κοινωνικού συστήματος, όπως είναι το κράτος, η οικογένεια ή ο οργανισμός, να λειτουργεί σε ένα ορισμένο επίπεδο ευημερίας και αρμονίας επ’ αόριστο.
Περιβαλλοντική βιωσιμότητα: είναι η ικανότητα του περιβάλλοντος να υποστηρίζει ένα ορισμένο επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας και ένα ποσοστό εξόρυξης φυσικών πόρων επ’ αόριστο.
Οικονομική βιωσιμότητα: είναι η ικανότητα μιας οικονομίας να υποστηρίζει ένα ορισμένο επίπεδο οικονομικής παραγωγής επ’ αόριστο.
Κοινή συνισταμένη και ζητούμενο, είναι η εξασφάλιση ότι θα υπάρχει αύριο και μάλιστα όχι οποιοδήποτε αύριο, αλλά ένα αξιοπρεπές αύριο όπου θα μπορούμε να διαβιώνουμε με αρμονία, σεβόμενοι όχι μόνο τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον, αλλά και ο ένας τον άλλον.
Πως όμως επιτυγχάνεται αυτό; Πως μπορούμε να συμβιώνουμε σεβόμενοι τον εαυτό μας, υποστηρίζοντας τις αξίες μας, σεβόμενοι παράλληλα τα πιστεύω και τις αξίες του άλλου, με τον οποίο διαφωνούμε; Πως η προσφυγή στα πολιτικά δικαστήρια υπηρετεί την βιωσιμότητα, όταν οι αποφάσεις που θα δημοσιευθούν θα έχουν έναν νικητή και έναν ηττημένο, ή δύο ηττημένους ή σε ελάχιστες περιπτώσεις και με πρωτοβουλία του προέδρου δύο νικητές;
Η πλειοψηφία των δικαστικών αποφάσεων, δημιουργεί νικητές και ηττημένους, γεγονός που από μόνο του είναι προβληματικό. Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, που ο ηττημένος αποδέχεται την ήττα του και συμμορφώνεται με το διατακτικό της απόφασης, πόσο καλά είναι μέσα του ; Πόσο ο πληγωμένος εγωισμός του τον βοηθά να έχει βιώσιμη σχέση με τον νικητή; Δεν θα έχει μέσα του πάντα μια εκκρεμότητα την οποία θα πρέπει με κάποιο τρόπο και σε ένα άλλο επίπεδο να κλείσει ώστε να ικανοποιηθεί και η δική του ανάγκη πχ για σεβασμό και αναγνώριση της δικής του αλήθειας; Και αν αυτό είναι περίπου σωστό, πόσο βιώσιμη μπορεί να είναι η μετά την δικαστική απόφαση, σχέση; Διότι όσο ξένος και αν είναι ο αντίδικος (που στην πλειοψηφία των αποφάσεων οι αντίδικοι συνδέονται με λιγότερο ή περισσότερο στενότερους δεσμούς), το θέμα για το οποίο ενεργοποιήθηκε η αντιδικία και αποφάσισε ο δικαστής, αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ των αντιδίκων, το κοινό τους σημείο.
Επίσης, και πέρα από τον αντίδικο, τι σχέση θα έχει ο ηττημένος με τον δικηγόρο του; Θα αναγνωρίσει την προσπάθεια που έκανε για να υποστηρίξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο; Θα κατανοήσει ότι κάποιος άλλος αποφασίζει (εν προκειμένω ο δικαστής) και όχι ο δικηγόρος; Θα συνεχίσει να συνεργάζεται μαζί του για την υπόθεση, ή για κάποια άλλη υπόθεση ή θα τον αλλάξει, τερματίζοντας την σχέση;
Ας δώσει ο καθένας μόνος τους τις απαντήσεις που πιστεύει ότι ταιριάζουν, όπως μόνος του θα πρέπει να σκεφτεί και αν υπάρχει κάποια άλλη εναλλακτική. Για παράδειγμα εξυπηρετείται η βιωσιμότητα μέσα από την διαπραγμάτευση που κύριο μέλημα είναι η επίτευξη συμφωνίας και η διατήρηση της όποιας σχέσης έχουν τα μέρη που διαπραγματεύονται; Ακόμη και αν η διαπραγμάτευση δεν οδηγήσει σε κάποια συμφωνία, η δυναμική που υπήρξε κατά την εξέλιξη της, οδηγεί σε διάρρηξη ή προαγωγή των σχέσεων των μερών, σε ένα άλλο επίπεδο κατανόησης και σεβασμού; Και εφόσον το αντικείμενο της διαπραγμάτευσης δεν είναι η δημιουργία νικητών και ηττημένων , το ίδιο δεν ισχύει και για την διαμεσολάβηση, η οποία επί της ουσίας είναι μια υποβοηθούμενη διαπραγμάτευση;
Επιχειρήσεις, οργανισμοί, κυβερνήσεις, έχουν ψηλά στην ατζέντα τους το θέμα της βιωσιμότητας και μάλλον είναι καιρός, δικηγόροις και εντολείς να εντάξουμε την βιωσιμότητα των σχέσεων στην καθημερινότητα μας, να μας απασχολεί όταν θα σκεφτόμαστε πως θα προσεεγγίσουμε μια αντιδικία, μια διαφορά. Οι εποχές έχουν αλλάξει και από πολλά παραδείγματα προκύπτει το συμπέρασμα, ότι η αντιπαλότητα δεν οδηγεί πουθενά. Τα χαρακώματα αποτελούν παραφωνία στον σύγχρονο τρόπο ζωής και η πεπερασμένη έννοια του μαχόμενου δικηγόρου με ορισμένο πεδίο δράσης, έχει ξεπεραστεί τόσο από τον τις εξελίξεις στον κλάδο και την κοινωνία, όσο και από τις πραγματικές ανάγκες των εντολέων. Πλέον δικηγόροι και εντολεός καλούνται να διευρύνουν τους ορίζοντες και το πεδίο δράσης τους, να συνεργαστούν, διερευνώντας τους καλύτερους δυνατούς τρόπους για την επίτευξη των στόχων τους, μέσα από εποικοδομητικές συνέργειες και διαμόρφωση κατάλληλων συνθηκών. Διότι μόνος του κανείς, μπορεί να πηγαίνει πιο γρήγορα, όμως μαζί με άλλους και με συνεργασία, πηγαίνει πιο μακριά. Και το μακριά είναι το ζητούμενο στην βιωσιμότητα.
Π.Κοκκινίδης
Kin 8758768520
Kokkinidis@skplaw.gr