Η επικοινωνία ήταν πάντα από τις σημαντικότερες αν όχι η σημαντικότερη δεξιότητα που μπορεί να έχει ή θα έπρεπε να έχει κάποιος, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του, προσωπικής, κοινωνικής και επαγγελματικής . Η έλλειψη ή κακή εφαρμογή της, οδηγεί σε παρανοήσεις, λάθος εντυπώσεις, συγκρούσεις και εν γένει αρνητικά αποτελέσματα. Για όσους έχουν βιώσει ή βιώνουν αυτές τις καταστάσεις, υπάρχουν καλά νέα: επειδή ακριβώς η επικοινωνία αποτελεί δεξιότητα και όχι χάρισμα, σημαίνει ότι μπορεί να αποκτηθεί. Πως μπορεί όμως να γίνει αυτό; Μόνο μέσω της πρακτικής εξάσκησης των εργαλείων και τεχνικών της. Και σε τι αφορούν αυτά ;
1. στην αναγνώριση και ονομασία του συναισθήματος. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε το συναίσθημα του συνομιλητή μας την ώρα που μας μιλά, καθότι έτσι πετυχαίνουμε δύο πράγματα: α)αφενός γίνεται κατανοητό από τον ίδιο ότι τον ακούμε και αναγνωρίζουμε την κατάσταση στη οποία είναι, β) αφετέρου αποκλιμακώνουμε την ένταση ή ενισχύουμε τον ενθουσιασμό του (ανάλογα αν βρίσκεται σε αρνητική ή θετική κατάσταση), παρέχοντας του έτσι ένα πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης
2. στην επανάληψη των όσων λέει όταν μιλά (καθρέφτισμα). Εδώ επαναλαμβάνουμε είτε με δικά μας λόγια είτε χρησιμοποιώντας τις 3-4 τελευταίες λέξεις που εξέφρασε ο συνομιλητής μας. Με την μέθοδο αυτή, φανερώνουμε ότι είμαστε εκεί γι αυτόν , παρόντες, ακούμε τα όσα μας λέει, τον βοηθάμε να ακούσει και ο ίδιος όσα λέει, δημιουργώντας έτσι χώρο για να μιλήσει περισσότερο, να εμβαθύνει, αποκαλύπτοντας και άλλες πληροφορίες, σκέψεις που τυχόν έχει για το θέμα. Καθρέφτισμα (πολλές φορές όχι πετυχημένο) κάνουν οι δημοσιογράφοι όταν κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης, επαναλαμβάνουν αυτά που είπε ο συνεντευξιαζόμενος προκειμένου να προχωρήσουν βαθύτερα στο θέμα.
3. αποφεύγουμε να απαντάμε με ναι ή όχι σε τυχόν ερωτήσεις που μπορεί να μας υποβληθούν από τον συνομιλητή μας, παρά χρησιμοποιούμε ως απάντηση ανοιχτές ερωτήσεις , οι οποίες τον αναγκάζουν να γίνει μέρος της απάντησης στην ερώτηση που μας απευθύνει ή και καμιά φορά να την βρει μόνος του.
4. είμαστε ειλικρινείς καθ’ όλη την διάρκεια της επικοινωνίας, συμμετέχοντας με το μυαλό και την καρδιά μας, εκφράζοντας μόνο δικές μας σκέψεις και πεποιθήσεις και όχι γενικότερες ιδέες ή τοποθετήσεις. Επίσης σε περίπτωση που έχουμε κάνει κάποιο λάθος, είμαστε οι πρώτοι που το αναγνωρίζουμε, φέρνοντας το στην επιφάνεια και συζητώντας γι αυτό.
5. συνοψίζουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα τα όσα έχουμε ακούσει να μας λέει. Κατά την διάρκεια μιας εξιστόρησης, ο αφηγητής έχει την τάση να παρασύρεται από την ροή των όσων λέει, με αποτέλεσμα να ξεφεύγει του θέματος. Η συχνή σύνοψη, πχ κάθε 2-3 λεπτά, βοηθάει τον συνομιλητή να μένει στο θέμα και να μην ξεφεύγει , βοηθάει και τον ακροατή να βεβαιωθεί ότι αυτά που έχει ακούσει είναι όσα ήθελε να πει ο αφηγητής και ότι επομένως σωστά έχει ακούσει.
6. διαχειριζόμαστε τα κενά διαστήματα με σιωπή. Αν η αναγνώριση των συναισθημάτων αποτελεί μια καλή αρχή για ουσιαστική επικοινωνία, η χρήση της σιωπής, αποτελεί το πλέον αποτελεσματικό εργαλείο επικοινωνίας. Όταν ο συνομιλητής μας σταματήσει να μιλά και υπάρξει κενό, καλό είναι να μην βιαστούμε να το καλύψουμε λέγοντας κάτι, αλλά να μείνουμε στην σιωπή ώστε να δώσουμε την ευκαιρία να συμπληρώσει κάτι σε αυτά που έχει πει. Η σιωπή είναι άβολη, προκαλεί αμηχανία και εξ αυτού του λόγου υπάρχει η τάση να την γεμίζουμε. Ας το γνωρίζουμε αυτό, ας μείνουμε σιωπηλοί και ας αφήσουμε τον συνομιλητή μας να αισθανθεί την ανάγκη να γεμίσει την σιωπή , παρέχοντας περισσότερες πληροφορίες για το θέμα που απασχολεί.
7. στάση του σώματος. Η μη λεκτική επικοινωνία είναι πολύ σημαντική, διότι η στάση του σώματος και οι εκφράσεις μας θα πρέπει να ακολουθούν και να συμπληρώνουν το πραγματικό ενδιαφέρον μας για ουσιαστική επικοινωνία, εφαρμόζοντας σε διασκευή το ρητό, συνέπεια λόγου και πράξης.
Ανάλογα με την περίπτωση της επικοινωνίας (διαπραγμάτευση, αντιδικία, οικογενειακή συζήτηση, επικοινωνία μεταξύ φίλων, με τον προϊστάμενο στην εργασία, με το σύντροφό μας, τα παιδιά μας) ο κατάλογος αυτός μπορεί να μεγαλώσει, σημειώνοντας και άλλα εργαλεία, προσαρμοσμένα στην ιδιαιτερότητα που έχει κάθε μία περίπτωση.
Προκειμένου όμως οι παραπάνω βασικές δεξιότητες να γίνουν κτήμα μας και να απολαύσουμε τους καρπούς μιας πετυχημένης επικοινωνίας, θα πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα σε εφαρμογή τους στην πράξη, προκειμένου μέσω της πρακτικής εφαρμογής, οι δεξιότητες αυτές να γίνουν οι νέοι αυτοματισμοί μας.
